Referendum in Benthuizen

Er is veel discussie over referenda. Is een referendum een nuttig instrument of niet? Is een referendum een geschikt instrument voor democratische besluitvorming. Of zit een referendum juist de normale besluitvorming via het parlement in de weg. Er zijn goede en slechte voorbeelden van referenda. Een goed voorbeeld was het referendum in het dorp Benthuizen in 2011.

Woensdag 2 maart 2011 was een historische dag voor Benthuizen, een van de kernen van de gemeente Rijnwoude. Want op die dag konden de inwoners in een referendum beslissen over hun eigen toekomst: meegaan met de fusie van Rijnwoude,  Alphen a/d Rijn en Boskoop, of aansluiten bij het dichtbij gelegen Zoetermeer.

Het referendum leefde erg in het dorp. En het was van te voren helemaal niet duidelijk waar de voorkeur van de inwoners lag. Was het beter om naar de stad Zoetermeer te gaan met al zijn stedelijke  voorzieningen? Of was toch beter te kiezen voor het landelijke karakter van de nieuwe gemeenten Alphen-Boskoop-Rijnwoude?

De opkomst van het referendum was heel hoog. Vooral na 5 uur ’s middag stonden er lange rijen mensen in de twee stembureaus in Benthuizen. Uiteindelijk bracht 80% van de kiesgerechtigden in Benthuizen een stem uit.

Omroep Rijnwoude besteedde veel aandacht aan het referendum. Vanaf 19.00 uur werd live uitgezonden vanuit één van de stembureaus. Dat was partycentrum De Tas.

Omroep Rijnwoude voerde een exitpoll uit in de stembureaus. De omroep vroeg aan een steekproef van 446 kiezers om nog een keer te stemmen, maar dan met een eigen stembiljet van de omroep. Daarop konden de kiezers aangeven hoe ze hadden gestemd bij het referendum en ook op welke partij ze hadden gestemd bij de gemeenteraads­verkiezingen in 2010.

Links: de stembus van de exitpoll. Rechts: bekendmaking van de prognose.

Met de gegevens uit de exitpoll kon Omroep Rijnwoude al vroeg in de avond een prognose maken van de uitslag van het referendum. De toch wel verrassende voorspelling was dat 71,7% voor Alphen-Boskoop-Rijnwoude zou stemmen en 28,3% voor Zoetermeer.

Het echte tellen van de stemmen duurde nog tot 22:40 uur ’s avonds. Toen maakte burgemeester Anja Latenstein van Rijnwoude de uitslag van het referendum bekend in Partycentrum De Tas. Dat was één van de stembureaus. Het bleek dat 70,3% had gestemd voor Alphen-Boskoop-Rijnwoude en 29,7% voor Zoetermeer. De werkelijke uitslag week dus maar heel weinig af van de prognose van de omroep.

Links: het tellen van de stemmen. Rechts: de burgemeester maakt de uitslag bekend.

Omdat de omroep in de exitpoll ook naar de politieke voorkeur van de kiezers had gevraagd, kon worden geanalyseerd hoe de aanhangers van de verschillende politieke partijen had gestemd in het referendum.

Uit het onderzoek bleek dat 83% van de aanhang van de SGP/ChristenUnie voor Alphen-Boskoop-Rijnwoude had gestemd. Dit kwam niet als een verrassing na het duidelijke stemadvies van deze partijcombinatie. Ook de CDA-stemmers kozen met 76% in grote meerderheid voor de ABR-gemeente.

Bij de PvdA koos 72% voor de nieuwe ABR-gemeente. Ook deze partij had een stemadvies hiervoor gegeven. Bij de VVD koos slechts 59% voor deze optie. De verschillen waren het kleinst bij D66. Daar koos 56% voor Alphen/Boskoop/Rijnwoude en 44% voor Zoetermeer.

Er bleken heel wat Benthuizenaren te zijn gaan stemmen die vorig jaar niet gestemd hadden bij de gemeenteraadsverkiezingen. Ze vonden het referendum kennelijk belangrijk genoeg om nu toch te gaan stemmen. Driekwart (75%) van deze stemmers koos voor Alphen-Boskoop-Rijnwoude.