Nationale Molendag
Elk jaar is het in het tweede weekend van mei Nationale Molendag. Honderden wind- en watermolens zijn dan geopend voor het publiek. Op de Nationale Molendag draaien en malen meer dan 900 molens, verspreid over heel Nederland. De meeste molens zijn dan gratis te bezoeken.
In de voormalige gemeente Rijnwoude staan maar liefst negen molens. Die gemeente kon zich dus met recht een molengemeente noemen. Diverse Rijnwoudse molens doen mee aan de Nationale Molendag. Die dag wordt al sinds 1972 gevierd.
Molens hebben eeuwenlang een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van ons land. Niet voor niets is het beeld van de molen iconisch voor Nederland. En al hebben molens hun economische functie verloren, ze zijn nog steeds op veel plekken draaiend te bewonderen.
Molens zijn levende monumenten die het verdienen om te worden behouden. Tijdens de molendagen kunnen bezoekers een molen van binnen bekijken en organiseren molenaars en eigenaren allerlei activiteiten.
Als je vanuit het zuiden een tocht maakt over het grondgebied van de voormalige gemeente Rijnwoude, dan kom je als eerste molen De Haas in Benthuizen tegen. Deze stellingkorenmolen werd in 1772 door Willem Overgaauw gebouwd. Hij was ook de eerste molenaar. In de 80-er jaren werd de molen gerestaureerd. In 1986 werd de molen door de gemeente Benthuizen officieel overgedragen aan de Stichting Korenmolen De Haas. Sindsdien is deze stichting verantwoordelijk voor onderhoud en beheer van de molen.
De volgende molen is de korenmolen Nieuw leven in Hazerswoude-Dorp. Dat was ooit een poldermolen. Tot 1810 stond hij in Boterpolder. Toen hij daar niet meer nodig was, is hij verplaatst naar Hazerswoude-Dorp. Daar werd het een korenmolen. In 1962 werd de toenmalige gemeente Hazerswoude eigenaar van de molen. Hij is in de jaren 1990 grondig gerestaureerd en sindsdien maalt hij weer graan. Sinds 2015 is de Stichting Korenmolen Nieuw Leven eigenaar van de molen.
Iets ten oosten van Hazerswoude-Dorp staat de Rietveldse molen. Hij staat in het mooie Rietveld. Deze poldermolen is omstreeks 1648 gebouwd. De molen bemaalde ooit de Rietveldse Polder en later de Riethoornse polder. De molen had een scheprad. Daarmee kon hij het water 1 tot anderhalve meter oppompen. De Rijnlandse Molenstichting is sinds 1967 eigenaar van de molen.
Tussen Hazerswoude-Dorp en Hazerswoude-Rijndijk staan twee molens: de Blauwe Wip en de Rooie Wip. De wipmolen is het oudste type poldermolen in Nederland. Deze molen ontwikkelde zich begin vijftiende eeuw uit de standerdmolen. Volgens sommige werden de eerste wipmolens al in 1407 gebouwd.
De Blauwe Wip. Ook wel Geremolen genoemd.
De Blauwe Wip is gebouwd in 1636. Hij wordt ook wel de Geremolen genoemd. Deze wipmolen is gebouwd in 1636. Hij staat langs de Oostvaart, iets ten noorden van Hazerswoude-Dorp. Tot 1957 bemaalde de molen de polder Oost- en Westgeer. De molen is nu eigendom van de Rijnlandse Molenstichting. Die stichting probeert de molen weer maalvaardig te krijgen.
Een stukje naar het noorden staat langs de Gemeneweg de Rooie Wip. Door zijn mooie ligging is hij misschien wel de meest gefotografeerde molen van Nederland. De Rooie wip werd op 2 juni 1639 maalvaardig opgeleverd. Hij heeft tot 1957 het water weggemalen uit de Gemenewegsepolder. De Rooie Wip is de opvolger van een andere molen die tot 1573 op een andere plek in de polder stond. De Rooie Wip is eigendom van de Stichting De Rooie Wip.
De Groenendijksemolen is een wipmolen uit 1627. Hij staat langs de spoorlijn en de N11 bij de buurtschap Groenendijk. Hij is tot 1959 in bedrijf geweest voor het bemalen van de polder Groenendijk. Toen is buiten de molen een motor geplaatst die de schroefpomp aandreef. De molen is in 1966 aangekocht door de Rijnlandse Molenstichting. Hij werd in 1999 voor het laatst grondig gerestaureerd.
De Rijnenburgermolen.
De Rijnenburgermolen staat midden in Hazerswoude-Rijndijk, vlak langs de spoorlijn. Leiden-Alphen. De poldermolen is in 1722 gebouwd ter vervanging van een verbrande wipmolen. In 1964 werd de toenmalige gemeente Hazerswoude eigenaar van de molen.
De Rijnenburgermolen is sinds 16 december 2013 eigendom van de Stichting Rijnenburgermolen en heeft de status van Rijksmonument. De molen draait regelmatig, en zorgt zo voor verversing van het water in de aangrenzende wijk.
Ten noorden van de Oude Rijn staan nog twee molens: de Hondijkse molen en de Lagenwaardse molen. De Hondsdijkse molen staat in de Hondsdijkse Polder langs de Mattenkade in Koudekerk a/d Rijn. De molen is afkomstig uit Leiden. Hij stond daar bij de Marepoort. In 1693 verhuisde hij naar de Hondsdijke polder. Hij verving daar een molen uit 1485 die was afgebrand. De Rijnlandse Molenstichting eis nu eigenaar van de molen.
Helemaal in het noorden van de voormalige gemeente Rijnwoude staat de laatste van de negen molens. Aan de Ruigekade staat daar de Lagenwaardse molen. De molen stond oorspronkelijk in Leiderdorp. Door de aanleg van de Hogesnelheidslijn moest de molen daar verdwijnen. In 2003 werd hij verplaatst naar de Lagenwaardse Polder. De molen werkt nog steeds. Hij wordt gebruikt als reservegemaal. Sinds 2004 is de Rijnlandse Molenstichting eigenaar van de molen.
De Rooie Wip is misschien we de opvallendste van de negen molens. Hij staat prominent langs de Gemeneweg (N209) tussen Hazerswoude-Dorp en Hazerswoude-Rijndijk. Hij valt onmiddellijk op met zijn rode kleur. Ter gelegenheid van Nationale Molendag op 9 mei 2015 is onderstaande video gemaakt van deze molen. De ondertiteling is in het Engels. De video bevat ook nog wat beelden van de Rijnenburgermolen.